خۆم داوام کردبوو کە وا بێت و وەها ڕوو بدات! ئەوەندە ماندوو بووم کە چیتر تاقەتم نەما لە سەر کێشەکان و شاهید بوون بەوەێ کە بایەخەکانی مرۆڤ و مرۆڤایەتی لاواز و لاوازتر بێت. خۆم داوام کردبوو لە گەردوونی ئازیز وە ئێستە ئیتر لە کۆنترۆڵی خۆم نیە. لەم کاتەدا جۆرێک لە دڵتەنگی دامیگرتووە. وەکوو وایە عادەتم کردووە بەم ژیانە و بەم کاتەێ کە ئەڕوات. بەڵام شتێکی زۆر بە هێز هەیە کە هەر عادەتێک لە ناو ئەبات و بێدەنگییەکی گەردوونی لە ناو مرۆڤا دەست پێئەکات. ئەو شتە چیە کە هاوکات هەم دوورە و هەم لە برژانگی چاو لە مەرۆڤ نزیکە؟ منیش دیداری ئەوەم خواستبوو کە ئێستە خەریکە ڕوو دەدات
زۆر وەختە پێم سەلمێندراوە کە لە نێوان مرۆڤ و ئینسان، جێاوازی لە پۆلۆتۆنە تاکوو زەوی! ئەوەێ ئەگات بە ڕادەێ مرۆڤ و مرۆڤبوون، زۆر بە جیدی لە سەر خۆێ و دیاردە جۆراوجۆرەکان و بە تایبەت لە سەری گەردوون کار و فیکر ئەکاتەوە. لاێ ئینسانی ساکار گەردوون مانائێکی ئەوتۆێ نیە! ئەوپەڕی بڕواێ بە یەکێک لە ئایینەکانە و لە ڕێگەێ تێگەیشتنی ئەو ئایینەوە ئەڕوانێتە جیهانی یۆنیورساڵی، هەر بۆیە شێوەێ نیگاهی
میتافیزیاییە
لە بیر مەکەن کە هەتا ئەتووانن لە ئینسانی دووبل مۆراڵ دوورە پەرێز بن. بەختەوەرییەک بۆ تۆ بەم خواستەێ من دێتە دی کە زۆر زۆر دوواتر ئەزانی چیم گوتووە و هۆێ وەها فیکرێک چی بووە
درۆ بەفری بەر هەتاوە. ئاخرەکەێ هەر ئەبێتە هەڵم و ئەڕوات بە ئاسمانا
وەکوو جاران چیتر ڕەمزەکان ئاشکرا ناکەم. بەس ناشتوانم بە شێوازیتر ئاماژە نەدەم بە ڕووداوە سەیرەکان. زۆر ماوەئێکە چەرخی گەردوون بە لائێکدا ئەسووڕێتەوە کە هەرگیز وەکوو جاران نیە! لە چەند شوێن کارەساتی گران درووستبووە. هێزی ناپاکی بە زاهیر خامۆش و بێدەنگە بەڵام زۆر دەقیق خەریکی درێژە پێدان بە پیلانەکانی خۆیە. هێزی درووستی و پاکی بێ هیچ ترسێک ڕاشکاو وێستاوە. بە داخەوە گیانێک لە خەتەردایە بەمزوانە. لەولاوە کەسانێک هەن کە تواناێ ئەوەیان نیە داواێ لێبواردن بکەن لە حاڵێکدا چەندینجار قسەو کاری زۆر خراپیان کردووە بەرانبەر بە خەڵکان. ئێستە بە زاهیر بێدەنگن و لایان وایە ئێمە لە کردار و شەوەێ هیزریان بێ ئاگاین. زۆر سەیرە کە سێ لەوانە خۆیان بە زاناترین پێناسە ئەکەن لە حاڵێکدا هەر سێکیان دووبل مۆراڵ و دژ بە واقیعن و دەستیان بۆ ئێمە کراوەتەوە. ئەگەر خەڵکان ڕاستی و واقیعی ئەم دڵەیان بزانیباێ، سووجدەیان بۆ دەکرد، هێندە بەرژەوەندی و چاکەێ خەڵکی ویستووە
ژنان و کچانی کۆمەڵگەێ ئێمە بە سەدان دەلیل و هۆکار، دیل و ئەسیرن. من چیتر بڕوا بەوە ناکەم کە پیاوەکان
لە ژێر ئاڵاێ ئازادیخوازی و یەکسانیدا لە ژنانی کۆمەڵگە داکۆکی بکەن. من ئیتر بڕوام پێیان نەما. گیانی ئێوە سەلامەت وەکوو وایە بوونەوەرێک لە لام مردبێت و چیتر جووڵەێ نەبێت. بەس هێشتا بە مرۆڤی دیۆنیزۆسی بڕوام هەیە و ئێوە ئەزانن کە ئەمجۆرە مرۆڤانە زۆر دەگمەنن و زۆر زۆریش کەمن. ئەوانە ئەتووانن لە واقیعی ژنان داکۆکی بکەن. جێا لەوانە ئیتر تەنیا ژنان خۆیان ئەمێننەوە. تەنیا خۆتانن کە توانایی ڕزگارکردنی خۆتان هەیە. تاکوو ئەو چرکەساتەێ تۆێ ژنی کورد، دیل و بەردەیت، پیاویش بەردەیە.
واتە تەواوی کۆمەڵگە دیل و بەردەیە. بەس لەم واقیعە تاڵە خەم ئەخۆم کە بۆچی لە وەها زەمەنێکدا دەژیم کە واقیعەکان و ڕاستییەکان بەم هاسانیە چەواشە دەکرێن؟! ئەوە ئەرکی سەرشانی کێیە کە ئەو چەواشانە، بە جیدی ئاوەژوو بکات؟ ها؟
%%%%
%
ئینسانی دووبل مۆراڵ لە شەڕی لەشکرێکی گەورە کاراترە! هیچ سەرسام نەبن لەم قسەیە. بڕوا بکەن ئینسانی دووبل مۆراڵ، یەکجۆر قسە ناکات، دوو جۆر قسە ناکات، بە چەندین شێواز قسە ئەکات و هەڵویست ئەنوێنێ. هەڵویستەکانی زۆر زۆر زۆر جیدی و خەتەرناکن _ هەر کۆمەڵ یان کەسایەتییەک بکەوێتە بەر تیری ئەو هەڵویست و دوو ڕووئییە، بە تەواوی ژیانی تێکدەچێت. بۆچی؟ چۆنکی واقیع لەو کاتەدا لە ژێر هەورە ڕەشەکان شاراوەتەوە. ئەگەر تۆ ئەتەوێت واقیعی گەردوونی باس بکەیت و نیشانی بدەیت، ئەو ئینسانە دووبل مۆراڵە هەڵویستەکانی ئەگۆڕێت و قسەکان چەواشە ئەکات. ئەو جۆرە کەسانە لە کاری خۆیان زۆر زۆر زۆر زیرەک و زانان و بە باشی لە گەڵ واقیعەکان یاری ئەکەن. تۆ لە خۆت بپرسە کە لە نێوان ئەو هەموو خەیاڵ و فیکر و تەزادەدا بۆچی وێستاوی؟ لەوێ چی دەکەیت؟ چۆن ئەبێ ڕزگار بیت؟ تۆ هەرچی زۆرتر دەرگیر ئەبیت، زۆرتر دەکەوێتە ناو قۆڕەوە... لەمخاڵەدا ڕەحم و مرۆڤایەتی هیچ ماناێ نیە و کەس بە یاریت هەڵناسێت! تۆ تەنیایت و لەشکرێکی درۆ و قسەێ جۆربە جۆر تۆێ گەمارۆ داوە. لە واقیعیش هیچ خەبەرێک نیە چۆن شاردراوەتەوە گەرچی تۆ خۆت وەکوو ڕۆژی ڕوون واقیع ئەزانیت و ئەیناسیت. بەڵام قسە و کردەوەێ ئینسانی دووبل مۆراڵ سەری لێت شێواندووە! ئیتر ناتوانیت بە هیچ کەس سیقە بکەیت. دەقیق لەم کاتەدا فرمیسکەکانت دەڕژێنە خوارەوە_ بەڵام ئایا فرمیسک ڕژاندن چارەیە؟ نا. چارەکە لاێ خۆتە. من نازانم چارەێ تۆ چیە! ڕەنگە دەستووری بوودا بێت کە ئەڵێت: لەمجۆرە کاتانەدا دەرگیر مەبن، تەنیا دووری هەڵبژێرن. ڕەنگە وەکوو فەیلەسۆفی گریان هیراکلیتۆس بڕۆیتە ناو گۆشەێ تەنیایی و لە خەڵک دووری بکەیت. یان وەکوو شووپەنهاوەر لە عەقڵ و ئەخلاق سوود ببینیت!! من بۆ خۆم ڕێگا و پێشنیاری هیراکلیتۆس و بوودا بە درووست ئەزانم _ تۆ چی دەکەی؟
بەس بزانە کە ئینسانی دووبل مۆراڵ لە هەزاران خنجەری کوشەندە و ژەهراوی بەهێزتر و خەتەرناکترە. بە گیانی خۆت کە مرۆڤیت سوێند ئەخۆم کە خەتەری تێکەڵاوبوون لە گەڵ ئەو جۆرە ئینسانانەدا لە دەرگیر بوون لە گەڵ لەشکرێکی بە هەزاران، زۆر زۆر کارەسات خوڵقێنتر و خەتەریترە لە هەموو بابەتێکەوە
بڕوام پێ بکە هەمووی ئەوانەێ نووسیم لە گەردوونەوە هاتووە و واقیعی حاشاهەڵنەگرن. بڕواش ناکەیت گیانت سەلامەت، بڕۆ ناو جەرگەێ مەیدان و دەرگیر بە بزانم دەگەیت بە کوێ
%%%%
%
ژنانی کۆمەڵگەێ ئێمەێ کورد، لە سەدان لاوە دیل کراون. وەکوو ڕۆژی ڕوون دیارە تاکوو ژن ئازاد نەبێت، پیاویش لە جۆرێکیتری کۆیلەئی فیکری و فەرهەنگی و ئابووریدا دیل ئەمێنێت. ئێمە بە جوانی ئەزانین کە تەواوی کۆمەڵگەێ کوردستانی دیل و نەخجیری نیزامی سەرمایەیە. بەمپێیە تەواوی کۆمەڵگەێ جیهانی دیل دێتە ئەژمار بەس کە باسی کۆمەڵگەێ کوردەواری دەکەین ناچارین ددان بەوە دابنین کە ژنی کورد بەو هەموو ئازایەتییەێ کە لە مێژوودا ڕەخساندوویەتی، هەر دیل و گرفتاری فێکری عەشیرەتی و دواکەوتووی پیاوانە. مرۆڤی ئازادیخواز هەرگیز پشت ناکات لە واقیع. هەرچەند تاڵی تاڵ بێت. ژنان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە هۆێ سیستەمی پیاوسالاری ئیسلامیەوە، هیچ ئیزنێکی سەرەتائیشیان نیە. درسوو لە گەڵ ئەو تێگەیشتنە نیە کە بە نیسبەتی ژنانی دوو کۆمەڵگەێ باشوور و ڕۆژهەڵات، ژنانی ڕۆژهەڵات باروودۆخی باشتریان هەیە. ژنانی ڕۆژهەڵات ئازاد ئەندیشن بەڵام هەر دیلن. بۆیە تەواوی کۆمەڵگە بە تایبەت ئازادیخوازەکان دەبێ هەستن بە تێکۆشانێکی فەرهەنگی زۆر جیدی و پەروەردەیی، تاکوو بتوانن بایەخەکانی مرۆڤ بپارێزن
بەشێکی زۆری تێکۆشانی ڕۆشنبیر و ئەهلی فەلسەفە، شەڕێکە دژ بە گەمژەیی و نەزانی. بە جیدی هیوات وابێت کە دوژمنیشت گەمژە نەبێت
تەنانەت ئەو کەسەێ کە دوژمنە و خواستی کوشتنی تۆیە، بە جۆرێک ئەتکوژێت کە ئازاری کەمترت هەبێ! بەس ئەوەێ کە گەمژەیە، لە کوشتنەکەشدا بە ئەشکەنجە و ئازار ئەتکوژێت
کە ئاڵۆزترین شتەکان ڕوودەدەن، فیکر زۆرتر قووڵ دەبێتەوە و دەکەوێتە گەڕ بۆ پەیدا کردنی چارە
من واێ تێدەگەم کە فیکری ڕەسەن و گەردوونی، لەو کاتانەدا بە تەواوی خۆێ دوور
ڕائەگرێت لە عەقل و بەس بە فیکر تێدەکۆشێت کێشەکان چارە بکات
وەها فیکرێک یەک لایەنە نیە و هەر هێندە لە لایەن یەک تاکەوە
دەکەوێتە گەڕ، دەگات بە مرۆڤەکانیتریش
لە سەر تێگەیشتن و فامی بیردۆزی
باڵی پەپوولە، ئەو چارەسەریە و
فیکرە ئەوەڵەکە دەگات بە مرۆڤیتریش
بەمپێیە واقیع و ڕاستی بابەتەکە
جوانتر و ڕووناکتر ئاشکرا دەبێت
گرنگ ئەوەیە بزانین و فامی بکەین کە هیچ شتێکی ناو ئەم گەردوونە ڕەها نیە
و هەموو دیاردەئێک گۆڕانی بە سەردا دێت و سابیت و وێستاو نیە
هەر بۆیە شانازم بە بیستنی ئەم خەبەرە خۆشە
شتێ کە گەورەترین گرێ مرۆڤێکی
.ئیسک سووک دەکاتەوە
بۆ بەیانی واقیع
ئەبێ بوێر
بیت
لەو بەستەڵەکەدا تاکوو ئەم ساتە وەختە چۆن ژیان ئەبەیتە سەر؟! چۆن دەژیت چاوەکەم؟
ئامادە بە دڵی من، دۆستی من، ئامادە بە کە بێ تۆ پێم ناکرێت ئیتر یەک شەو لە تەنیایی
ئامادە بە لە ئامێزت بگرم. چۆن دەبێ خۆت لە خۆت جێا بیت؟
تەنیا ١٤ ڕۆژ ماوە دڵی من
بێ تۆ ئارامم هیچ نەماوە
زۆر وەختە لێم دووری
من بە فیدای دووریت
من بە فیداێ ئاە و ناڵەت
ئەم بەشەێ گەردوون خەریکە بە بارێکیتردا ئەسووڕێتەوە
ژیژانا! بەس ١٤ ڕۆژ
بەس ١٤ ڕۆژ
بە هێزی فەلسەفە و ئەدەب و گەردوون، مرۆڤێکی دووبل مۆراڵ، گەشتە خاڵی داواێ لێبواردن کردن. کە ڕاشکاو پێ ئەڵێت: تۆ یەک دەست و یەک دڵ نیت و ناخی دڵت بۆ ئێمە ڕوون و دیارە و وامەکە لە گەڵ مرۆڤەکانیتر! ئەوەڵ سەرسام دەمێنێت، دوواجار سوێندی سەد جارە ئەخوات کە وا نەبووە
کە ڕاشکاو پێ ئەڵێیت: دووبل مۆراڵیت! تێکدەشکێت و دەکەوێتە فیکرەوە
لە ئاخرین ڕادەدا دێت و یەک لە مۆراڵەکانی خەت ئەکێشێت
ئەمجارە ئیتر سوێند ناخوات. بۆیە بڕواێ پێ ئەکەم
هەر کەس شتێک بەیان ئەکات بڕواێ پێ ئەکەم
بە هاسانی و ئاساییەوە. بەس کە یەکەم سوێند ئەخوات، گومانم لا درووست ئەبێت
دووهەم سوێندی، ئەمباتە لاێ بێدەنگ بوون و سێهەم سوێندی بۆ ئیسباتی
بابەتەکە، بە تەواوی من ئەخاتە ئەو ئاست و خاڵ و تێگەیشتنەوە کە
تەواو قسەکەێ ڕاست نیە و دوورە لە واقیع
چ پێویستە وا بکەن؟! بۆچی یەک دەست نین؟
جاروایە ئاڵۆزییەکان وەها سەر هەڵئەدەن کە مرۆڤ بە جوانی تێناگات کە درووستەکەێ کام لایە!؟ بریاباێ بەس
فەلسەفە ببوائیت. بریاباێ دژوارتر لە پارادۆکسەکەێ ڕاسیل ببوایت. سەیرترین ڕووداوەکان ڕوو دەدەن و بەردەوامیشن. کام دڵ تواناێ بەرەنگاری و تەحەموولی ئەمجۆرە ڕووداوانەێ هەیە؟ جار وایە تەنیا
یەک گۆرانی، یەک میلۆدی لەم چۆڵەوانییەدا فرمێسکەکانت ئەڕژێنێتە خوار. دۆستان
بە دوواتا دەگەڕێن. لە زۆر کەس دابڕاوی! بەڵام گەورەترین، هەر لەلاتە
ئای هەناسەکان. ئاخ مرۆڤەکان. ئێوە چەند سەیرن! کەسانێک
بوونیان هەیە کە قورسایی خەمەکانی ئێوەیان لە سەر شانە
ئەوانە هەرگیز ناکەونە بەرچاو بە دەیان دەلیل و هۆکار
خۆم بەو قەناعەتە گەشتووم کە بە ڕاستی
یەک ئەحمەق ئەتوانێت شارێک کاول بکات
پێستریش گوتوویانە ئەگەر نەزانێک بەردێک
بخاتە ناو ئاو هەزار زانا ناتوانن
ئەو بەردە دەربێنن
هەرچی ئەکەن ئازاد بن بەڵام
هەرگیز بە دڵەکان یاری مەکەن
خاوەنی ئەو دڵەێ کە جارجار ڕوولە مانگە
لە شەوانی تەنیائیدا
ئەوە زۆر قورس و گرانە
چاوەڕوانی ئاکامی ئەو ئازارانە بن
ئێرنیس لە سەندنەوەێ تۆڵە
هەرگیز ناوەستێت
و یاسائێکی گەردوون
جێبەجێ ئەکات
ئەوەێ وا ئەدەبی نیە، ئەوە توانایی کاولکردنی کۆمەڵگەئێکی هەیە
بێ ئەدەب نەک تەنیا ئاور لە خۆێ ئەدات
بەڵکوو جیهانێکیش ئەسووتێنێت
تەواو فەلسەفەێ ئێمە
لە سەر ئەدەب
وێستاوە
ئاخ دڵی من. ئاخ ئەێ خەمخۆری نیوەشەوان
ئەم هەموو فرمێسکە چۆن ناتوانێت
ئەم ئاورە سارد بکاتەوە؟
بە هەر کەسێک میهر مەبەخشن! مەگەر ئەوەێ کە ئەو کەسە بایەخی میهربانی بناسێت و دووبل مۆراڵ نەبێت. چاکە لە گەڵ هەمووان کردن بە ڕەمەکی و بێ فیکر و تێگەیشتنی قووڵ، ئێوە تووشی ئازار وخەم ئەکات. لە گەڵ کەسێک چاکە بکەن کە ئەهلی دڵ بێت و ئەدەب و فیکر و فەرهەنگ. ئەوەێ دوور لە ئەدەب و فیکر و فەرهەنگە و تۆ چاکەێ بۆ ئەکەیت و بۆێ دەگریت، ئەو خەریکە گاڵتەت پێ ئەکات! چۆن کاڵفامە. پێویستە کە بە دواداچوون بکەیتەوە لە سەر بۆچوونەکان و میهرەبانییەکانت. ئەوەێ بایەخی میهرەبانیت ناناسێت و لاێ نامۆیە، بە ڕاستی هێزت ئەگرێت و کاتت ئەکوژێت و ژیانت تێک ئەدات. ڕەنگە ئەو کەسە زۆر زۆر پێتەوە نزیک بێت و وەها خۆشت بوێت کە حازر بیت گیان بدەیت بۆێ! بەڵێ! هەر ئەو بە ناو مرۆڤە گیانی تۆێ لا گرنگ نیە. ئەو تەنیا ها لە فیکری بەرژەوەندی خۆێ. بۆێ مەگری. خەمی مەخۆ. بەس کە بەس. لەو خەوە قووڵە هەستە. جووڵەت هەبێ... جووڵەێ درووستی فیکری. نیشانی بدە بە عەمەل کە تۆ مرۆڤی. هەڵویستت هەبێ. ئەگینا زۆرتر و زۆرتر گاڵتەت پێئەکات! دەی تۆ مرۆڤی عەزیزم! چۆن ئیزن ئەدەیت کە سووکایەتیت پێبکەن؟ ئەزانیت! لە ڕێگاێ ئەو میهرەبانی و لێبووردەیی تۆەوە، چ کارەساتێک خەریکە ئەخوڵقێت؟ ئەزانیت کە تۆ خۆت بەو شێوازە نەزانیەوە خەریکی خزمەتی دژە گەردوونیەکان ئەکەیت و داکۆکی لە کەسێک ئەکەیت کە نەگەشتووتە ئینسان بوون چ بگات بە مرۆڤبوون؟! ئەزانیت خەریکی چی ئەکەیت؟ ئەزانیت ئاکامی خۆشویستن و ڕێزگرتن لە وەها کەسانێک، چۆن دیاردەێ مرۆڤ و مرۆڤایەتی و واقیع سووک ئەکات؟ ئەزانیت خۆتیش لە کردەوەکان ئەوا شەریک و بەشداریت؟ پێداچوونەوە بکە دڵەکەم. مەهێڵا بە لای لایی درۆئینەوە بتکەنە خەو. کۆمەڵگە تەواو گۆڕاوە! واێ لێهاتووە کە تەزویر و دووبل مۆراڵی لە ناو زۆر لە تاکەکاندا، بووەتە فەرهەنگ! تۆ مەخەوە. ئەبێ خەو لە من و تۆ بە تەواوی حەرام بێت و بێدار بین و بەو کەسانە میهرەبانی نەکەین. ئاخر چۆن ئەبێت قبووڵی بکەین کە بە شێوازی جۆراوجۆر گاڵتە بکرێت بە مرۆڤ و مرۆڤایەتی و واقیعی گەردوونی؟ من و تۆ شاهیدی کردەوەێ لار و خێچیان بین و بێ هەڵویست؟؟! عەجیبە! نا. ئێمە لە کاتی خۆیا تووند و خاوەنی هەڵویستین. ناچارین بەرانبەر بەوجۆرە کەسانە تووند بین ئەگینا لە بێ ئەدەبی و دژ بە گەردوونی ئەوان، ئێمەش هاو بەش و شەریک ئەبین کە ئەمە بە جیدی کارەساتە
| پێشکەش بە گەردوونی خۆشەویست |